Zorg: schaarse middelen, scherpe keuzes

De burger écht centraal. Zó essentieel voor de beschikbaarheid van kwalitatief goede zorgvoorzieningen voor de inwoners van heel Nederland. Dat is nog niet gelukt, ondanks alle ambities. Er zijn dan ook vele ingrepen nodig. En we kunnen daarmee het beste in de regio beginnen. Hoe creëer je daarvoor als rijksoverheid de randvoorwaarden? Als samenwerkende cliënten- en patiëntenorganisaties van Zorgbelang Nederland doen wij hiervoor drie concrete voorstellen die wij hopen terug te zien in het nieuwe regeerakkoord.

Wie zijn wij?

Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw vervullen Zorgbelangorganisaties (en hun rechtsvoorgangers) een centrale functie in het regionale zorglandschap. Het oorspronkelijke doel om 'het perspectief van de patiënt' in te zetten voor verbetering van zorg en welzijn is nog steeds de essentie van onze missie. Wij zijn professionele maatschappelijke organisaties die een scharnierfunctie vervullen tussen de 'systeemwereld' en de 'leefwereld'. Dat doen we op regionaal en lokaal niveau. We weten wat patiënten en cliënten nodig hebben en we betrekken hen direct bij de noodzakelijke transformatie in de sector. We vervullen in dat kader verschillende rollen: van belangenbehartiger tot aanjager en van verbinder tot luis in de pels.

Wat zien we lokaal en in de regio?

We werken hard aan de grote veranderingen die zijn ingezet in de sector zorg en welzijn om mensen in hun eigen omgeving meer centraal te stellen. Het uitgangspunt dat leven en gezondheid centraal dient te staan, in plaats van ziekte en beperkingen, betekent dat burgers in staat moeten worden gesteld om goed geïnformeerd, eigen beslissingen te nemen, bijvoorbeeld bij de toepassing van nieuwe (medische) kennis en technologie of voor het beslechten van moreel ethische kwesties. Burgers die als 'ongedeelde individuen' een zorg- en ondersteuningsaanbod verwachten dat bijdraagt aan hun kwaliteit van leven. Een stelsel dat mensen als uitgangspunt kiest en waarin samenwerking de nieuwe norm wordt.

Vermindering van regel- en verantwoordingsdruk

We constateren een grote behoefte bij decentrale overheden en uitvoerders naar een drastische vermindering van regel- en verantwoordingsdruk om daadwerkelijk te kunnen aansluiten bij de behoefte van inwoners. We constateren dat er dan ook meer ruimte ontstaat voor het benutten van ervaringskennis. Er zijn prachtige voorbeelden waarin wij en andere organisaties deze ervaringsdeskundigheid inzetten, maar het is ook nog vaak 'vechten tegen de bierkaai'.

De versnipperde financiering helpt ook niet om simpelweg te doen wat nodig is om meer te focussen op gezondheid en preventie. Lokaal en in de regio zijn individuele stakeholders terughoudend in hun oordeel over populatiebekostiging door de consequenties van nieuwe grote stelselwijzigingen en de onzekerheid voor individuele organisaties.

Aan de andere kant is de regionale samenwerking al ingezet en zou meer gezamenlijkheid in financieringsstromen en de ermee gepaard gaande gezamenlijke verantwoordelijkheid een nieuwe en essentiële stap kunnen betekenen in de noodzakelijke verschuiving van het pardigma. Dat vraagt regionaal maatwerk (een kleine provincie als Flevoland opknippen in twee zorgregio's lijkt bijvoorbeeld niet voor de hand liggend).

We constateren dat in het verlengde hiervan ook de democratische legitimering van regionale samenwerking nog niet geborgd is. Als volksvertegenwoordigers hebben gemeenteraden doorgaans slecht zicht op de regionale samenwerkingsverbanden. In de coronacrisis wordt dit alles uitvergroot (met bijvoorbeeld een positief effect op samenwerking), maar is het perspectief van de inwoner vaak juist meer op de achtergrond geraakt.

Wat willen we?

1. Veranker professionele en levensbrede cliëntondersteuning

Integraal werken begint bij een scherpe visie op het ongedeelde leven van inwoners. Maar al te vaak knippen burgers in hun zoektocht naar juiste zorg geleidelijk zelf hun eigen ondersteuningsvraag op. In onze cliëntondersteuning doen wij daaraan mee door de koppeling aan verschillende wetten en regels.

2. Structurele borging van de inbreng van het inwonersperspectief in regionale zorgnetwerken

Iedere zorgregio werkt aan regiobeelden en de daaraan gekoppelde uitvoeringsprogramma's. Zorg dat daarin ervaringen van cliënten en patiënten met zorg en ondersteuning een centrale plek hebben.

3. Zorg er voor dat initiatieven van kwetsbare burgers, patiënten, cliënten goed ondersteund worden

Zorg dat burgers zelf de regie over hun eigen ondersteuning kunnen voeren, daar eigenaar van zijn, en dat niet overheden of zorgprofessionals bepalen wie, hoe en wanneer ondersteunt.

28 mei 2021. Zorgbelang Groningen, Zorgbelang Fryslân, Zorgbelang Drenthe, Zorgbelang Overijssel, CMO Flevoland, Zorgbelang Inclusief, Cliëntenbelang Amsterdam en Noord-Holland, Zorgbelang|Brabant Zeeland en Burgerkracht Limburg

Download hier het lobbydocument van de gezamenlijke Zorgbelangorganisaties..