Wat is je overkomen?
De invloed van de kindertijd op het volwassen leven is groot, zo laat de wetenschap zien, zeker als er sprake is van toxische stress en trauma. Medisch antropoloog/socioloog en lactatiekundige Marianne Vanderveen-Kolkena vertelt vanuit het project ‘ACE Aware NL’ over het belang van een traumageïnformeerde benadering in de zorg. “Een aspect dat krachtig aansluit op de nadruk van Positieve Gezondheid op de ‘lived experience’, het rekening houden met het levensverhaal van mensen.”
Traumasensitieve benadering in de zorg
Het begrip gezondheid is veelomvattend. Wanneer we het, zoals Positieve Gezondheid doet, vanuit holistisch perspectief beschouwen, kijken we naar de hele mens. We zien dan dat alle kanten van ons menszijn met elkaar zijn verbonden, zoals ook alle zes dimensies van het spinnenweb samenhangen.
Als onze ‘lichaamsfuncties’ tekortschieten, beïnvloedt dat de ‘kwaliteit van leven’. Als we niet mogen ‘meedoen’, verliezen we een belangrijk stuk ‘zingeving’. Als ons ‘mentaal welbevinden’ door bijvoorbeeld eenzaamheid wordt aangetast, komt ons ‘dagelijks functioneren’ onder druk te staan. Er zijn talloze combinaties van de dimensies mogelijk en dikwijls gelden ze ook omgekeerd. Bovendien zit er een domino-effect in: tekorten op één dimensie trekken aan de spinnenwebdraden van de andere.
Alles wat ons overkomt, creëert herinneringen voor ons lichaamsgeheugen en immuunsysteem. Met name diepe onveiligheidsbeleving op kinderleeftijd werpt lange, ongezonde schaduwen.
Wanneer we de samenhang van gezondheid en de sociale omgeving in volle omvang tot ons kunnen laten doordringen, wordt het gemakkelijker te begrijpen wat er wordt bedoeld met een traumasensitieve benadering in de zorg. De kern daarvan is dat we cliënten en patiënten zien in hun totale menszijn, met heel hun levensgeschiedenis, rekening houdend met heftige, mogelijk traumatische gebeurtenissen daarin. Bij gezondheidsklachten luisteren we dan, net als in ‘het andere gesprek’, eerst naar wat mensen hebben meegemaakt. We bespreken hoe ze daarmee bewust of noodgedwongen zijn omgegaan en hoe het ze heeft gebracht waar ze nu zijn. Richtinggevend daarbij is de uitnodigende vraag ‘Wat is je overkomen’, die heel anders is dan ‘Wat mankeert eraan’. Door niet te vragen ‘Wat is je probleem’, maar ‘Wat is je verhaal’, kunnen de antwoorden ons de weg wijzen naar waar het mensen aan liefdevolle steun ontbrak en welke behoeften er waren en nu zijn. Vandaaruit kan vervolgens persoonlijk toegesneden zorg gestalte krijgen.
Marianne Vanderveen-Kolkena, IBCLC, MSc
ACE Aware NL
Partners
